सिंधुदुर्ग किल्ला माहिती | Sindhudurg Fort Information In Marathi

                 

                

सिंधुदुर्ग किल्ला :-


किल्ल्याचे नाव :  सिंधुदुर्ग  

जिल्हा :  सिंधुदुर्ग 

किल्ल्याची उंची :  २०० फुट 

जवळचे गाव :  मालवण 

ठिकाण :  सिंधुदुर्ग,महाराष्ट्र,भारत 

किल्ल्याची स्थापना :  इ.स. १६६४ 

संस्थापक :  छत्रपती शिवाजी महाराज 

 किल्ल्याचा प्रकार  :   जलदुर्ग  (सागरी किल्ला )

एकूण क्षेत्रफळ :   ४८ एकर 





सिंधुदुर्ग किल्ला 



 

मालवण बंदरापासून पश्चिमेस सुमारे १.६० कि.मी. कुरटे नावाच्या बेटावर हा किल्ला आहे. या किल्ल्याचे क्षेत्र कुरटे बेटावर ४८ एकरावर पसरलेला आहे.उत्कृष्ट  सागरी किल्ला म्हणून या किल्ल्याला ओळखले जाते.


छत्रपती शिवाजी महाराज यांनी जंजिरा येथील सिद्दी,मुंबईचे इंग्रज आणि गोण्याच्या पोर्तुगीजांच्या पायबंद घालण्यासाठी सिंधुदुर्गाची उभारणी केले  होती. या किल्ल्याची चिरा  २५ नोव्हेंबर १६६४ रोजी प्रथम बसविली. या किल्ल्याचे बांधकाम गोविंद विश्वनाथ प्रभू यांनी केले. या किल्ल्याला बाळ  देण्यासाठी छत्रपती शिवाजी महाराजांनी किल्ल्याचे बांधकाम करत असताना त्यांनी बांधकामावर त्यांचे विश्वासू हिरोजी इंदुलकर यांनी देखरेख केली होती . त्याला सुपर ताकद देण्यासाठी ४००० पौंडापेक्षा जास्त शिसे वापरले गेले.


अशा या सिंधुदुर्गात ३७ किल्ले आहेत. महाराष्ट्रातील सर्वाधिक किल्ले तसेच जलदुर्ग ( समुद्रावरील किल्ले ) , भुईकोट (जमिनीवरील किल्ले ) ,आणि गिरी (डोंगरावरील किल्ले ) हे सर्व प्रकारचे किल्ले या सिंधुदुर्गात आहे . हा किल्ला छत्रपती शिवाजी महाराजांनी बांधलेल्या सागरी किल्ल्यांपैकी सिंधुदुर्ग हा एक किल्ला होय. हा किल्ला एक उत्कृष्ट सागरी किल्ला म्हणून ओळखला जातो .



छत्रपती  शिवरायांचे आरमाराचे हे प्रमुख केंद्र होते .किल्ल्याच्या मुख्य भागात ३३ बुरुज असून तटाची उंची 10 मी आहे . महादारवाजा पासून आत गेल्यावर छत्रपती शिवाजी महाराज यांचे भव्य मंदिर आहे ,हे मंदिर छत्रपती राजाराम महाराजांच्या काळात बांधले होते. या संपूर्ण मंदिराचा फेरफटका मारण्यासाठी १  तास लागतो . या ठिकाणी पारंपारिक मराठा श्रद्धा आणि संस्कृतीचा वारसा आहे. या किल्ल्यावरील वातावरण खूप शांत आहे. 






किल्ल्यावर जाण्याचा मार्ग :-  

  सिंधुदुर्ग किल्ला अरबी समुद्रात मालवण समुद्रकिनाऱ्यापासून २ किमी अंतरावर आहे. या किल्ल्यावर आपल्याला बोटीने  ( मोटार बोट ) जाता येते.  मालवण बंदरावरून बोटीतून तुम्ही या किल्ल्यावर १५ ते २० मिनिटात तुम्ही या किल्ल्यावर पोहोचता येईल. 



सिंधुदुर्ग किल्ल्याची वैशिष्ट्ये :-

 

1. फांद्या असलेली नारळाची झाडे :-

होय, या किल्ल्यामध्ये नारळाची फांदीची झाडे आहेत ज्यांना फळेही येतात. तुम्हाला जगात कुठेही फांद्या असलेली नारळाची झाडं सापडणार नाहीत, पण ती तुम्हाला इथे सापडतील.  ही देखील या ठिकाणची खास गोष्ट आहे.

 

2. किल्ल्यात असलेल्या विहिरी :-

किल्ल्यावर 3 सुंदर जलाशय आहेत जे उन्हाळ्याच्या हंगामात आजूबाजूच्या गावांचे जलाशय पूर्णपणे कोरडे होऊनही कधीच कोरडे होत नाहीत.


3. 16 व्या शतकातील समुद्राखालील मार्ग

पाण्याखालील रस्ता आजही आश्‍चर्याचा विषय आहे, पण 16व्या शतकात शिवाजी महाराजांनी  राजवटीत झालेले त्याचे बांधकाम त्यावेळची कार्यक्षमता दाखवते. ही वाट गडाच्या मंदिरात बांधलेली आहे जी एखाद्या पाण्यासारखी दिसते. हा मार्ग गडाच्या खाली 3 किमी आणि समुद्राच्या खाली 12 किमी जातो.

 

4. सिंधुदुर्गाचे लपलेले प्रवेशद्वार :-

तुम्ही इथे पहिल्यांदाच येत असाल, म्हणजे तुम्हाला हे ठिकाण अजून अनोळखी आहे, तर तुम्हाला इथला 'दिल्ली दरवाजा' क्वचितच दिसतो. हवाई मार्गाशिवाय इथपर्यंत पोहोचण्याचा एकमेव मार्ग असलेल्या या ठिकाणी जर एखाद्या नवीन व्यक्तीने बोटीतून प्रवास केला तर तो सहजासहजी न दिसणार्‍या किल्ल्यावरील खडकांवर नक्कीच आदळतो. या किल्ल्याचा परिसर परिचित असलेल्यांनाच या प्रवेशद्वारातून आरामात प्रवेश करता येतो. हा येथे मोठ्या बुद्धीचा आणि हिंमतीचा खेळ आहे.



👉सिंधुदुर्ग जिल्ह्याची निर्मिती :-


 १ मे १९८१ रोजी कुराड,वेंगुर्ला,मालवण,सावंतवाडी,कणकवली,आणि देवगड हे सर्व रत्नागिरी या जिल्ह्यांतील हे सहा तालुके कोरून स्वतंत्र सिंधुदुर्ग जिल्हा स्थापन करण्यात आला.




👉किल्ल्यावरील पाहण्यासारखी ठिकाणे :- 

 

  • छत्रपती शिवाजी महाराजांचे मंदिर :-    छत्रपती शिवाजी महाराजांचे पुत्र छत्रपती राजाराम महाराजांनी हे मंदिर सिंधुदुर्ग किल्ल्यावर बांधलेले आहे.

  • शिवाजी महाराजांच्या पायाचे व हातचे ठसे आपल्याला किल्ल्यावर गेल्यावर पाहायला मिळतात.

  • सभागृह्र :-   शाहू महाराजांनी १९०७ मध्ये शिवाजी महाराजांच्या मंदिराच्या पुढे आपल्याला एक सभागृह्र आपल्याला पाहायला मिळते .

  • गोड्या पाण्याच्या विहिरी :-  किल्ल्यावर आपल्याला तीन गोड्या पाण्याच्या विहिरी पाहायला मिळतात . या विहिरींना दही बाव , दुध बाव , आणि  साखर बाव अशी नावे देण्यात आली होती .

  • किल्ल्यावरील मंदिरे :- 
                     ➤ द्वार रक्षक हनुमंत 

                   महादेव 

                   महापुरुष 

                   भगवती देवी 


  • बुरुज :-   किल्ल्यावर आपल्याला एकूण ५२ बुरुज आहेत.

  •  दुर्गाचा दरवाजा  :-     उंबराच्या लाकडापासून बनवलेला प्रवेशद्वार म्हणजे दुर्गाचा     दरवाजा .  


👉सिंधुदुर्ग जिल्ह्यांतील इतर दर्शनीय स्थळे  :-


  • सुनामी बेट (  किल्ल्यापासून अर्धा किमी अंतरावर )

  • मालवण ( सागरी  वन्यजीव अभयारण्य )

  • बीच :-   ➤ निवती बीच 
                       टोंडावली बीच 

                         देवबाग बीच 




👉किल्ल्यावर हे नक्की पहा  :-


  • फांद्या नसलेली नारळाची झाडे.

  • १६ व्या शतकातील पाण्याखालील रस्ता .

  • लपलेले प्रवेशद्वार ( दिल्ली दरवाजा )

  • खडकांपासून बनलेली बाग .



किल्ला उघडण्याची आणि बंद करण्याची वेळ :-


सिंधुदुर्ग किल्ला उघडण्याची आणि बंद करण्याची वेळही निश्चित करण्यात आली आहे. हा किल्ला सकाळी 9:00 ते संध्याकाळी 5:00 पर्यंत खुला असतो. दरम्यान, पर्यटक या किल्ल्याला भेट देऊ शकतात. काही वेळा या सिंधुदुर्ग किल्ल्याच्या उघडण्याच्या आणि बंद होण्याच्या वेळेत बदल केले जातात, जे हवामानावर अवलंबून असतात.

 


सिंधुदुर्ग किल्ल्याचे प्रवेश शुल्क :-


सिंधुदुर्ग किल्ल्याचे प्रवेश शुल्क: सिंधुदुर्ग किल्ल्याला भेट देण्यासाठी कोणतेही प्रवेश शुल्क किंवा शुल्क नाही, पर्यटक कोणतेही शुल्क न भरता येथे मुक्तपणे फिरू शकतात.

 

 

सिंधुदुर्ग किल्ल्याला भेट देण्याची उत्तम वेळ :-

  सिंधुदुर्ग किल्ल्याला भेट देण्यासाठी अनुकूल वेळ ऑक्टोबर ते मार्च दरम्यान मानली जाते. त्यामुळे तुम्हीही सिंधुदुर्ग किल्ल्याला भेट देणार असाल आणि तुमच्याकडे ऑक्टोबर ते मार्च या कालावधीत वेळ असेल तर तुम्ही यावेळी या किल्ल्याला भेट द्या.



👉सिंधुदुर्ग किल्ल्याबद्दल काही प्रश्न :-


१. सिंधुदुर्ग किल्ल्यावर पाण्याची सोय आहे का ?

उत्तर : होय, किल्ल्याच्या परिसरात गोड्या पाण्याच्या तीन विहिरी आहेत.


२. सिंधुदुर्ग किल्ला कोणत्या बेटावर आहे ?

उत्तर : हा किल्ला कुरटे बेटावर आहे .


३. सिंधुदुर्ग हा किल्ला कोणी बांधला ?

उत्तर : छत्रपती शिवाजी महाराजांनी बांधला आहे . व या किल्ल्याचा अर्थ समुद्री किल्ला असा होतो.


४. सिंधुदुर्ग किल्ला हा किती एकरात पसरलेले आहे ?

उत्तर : ४८ एकरात हा किल्ला पसरलेले आहे.


५. सिंधुदुर्ग किल्ला बांधण्यासाठी किती खर्च लागला ?

उत्तर : १ कोटी होन .



सिंदुदुर्ग किल्ल्याला इतिहास :-👇






To Top